گلدان گیاهی و خاک پوش (مالچ) Lignum Vitae؛ جایگزین پلاستیک در کشاورزی

استفاده از پلاستیک در کشاورزی به طور قابل توجهی در حال افزایش است، به طوری که واژه تلفیقی plasticulture از ترکیب کلمات plastic و agriculture ایجاد شده است. گلدان- سینی نشا و خاک پوش (مالچ) از جمله موارد پر کاربرد پلاستیک در صنعت کشاورزی است:

جوانه زنی اولین و مهمترین مرحله در چرخه رشد گیاهان است که برای بسیاری از محصولات کشاورزی، توصیه می شود در محیط کنترل شده گلخانه سپری شده و گیاهچه تولید شده به جای بذر در زمین زراعی کشت گردد. در این راستا، امروزه از گلدان ها و سینی های پلاستیکی استفاده می شود که پس از طی زمان مورد نیاز جهت جوانه زنی بذر در گلخانه، گیاهچه از گلدان پلاستیکی تخلیه شده و به زمین زراعی منتقل می گردد و این امر باعث ایجاد تنش و شوک در ریشه می شود. همچنین به دلیل اینکه این محصولات از مواد بازیافتی تهیه شده و پس از استفاده نیز، آلودگی زیادی دارند قابل بازیافت نبوده و در طبیعت رها می شوند. تجزیه مواد پلاستیکی در طبیعت صدها سال به طول می انجامد و طی این مدت، تنها در اثر عوامل محیطی به ذرات بسیار کوچک موسوم به میکروپلاستیک ها تبدیل می شوند که به عنوان یک آلاینده زیست محیطی محسوب شده، پس از ورود به زنجیره غذایی جانوران خشکی و آبزی، به بدن انسان راه می یابند و اثرات بیماری­زای خود را اعمال می کنند.  

علاوه بر گلدان- سینی نشا، خاک پوش از دیگر موارد متداول مورد استفاده در بخش کشاورزی است که با توجه به اثربخشی آن در بهبود خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک و همچنین مهار علف های هرز، زمین های زراعی به طور متداول مالچ پاشی می شوند. در حال حاضر، عمدتا از پلاستیک های نفتی غیرزیست تخریب پذیر بصورت لایه هایی نازک به نام فیلم استفاده می شود. این مواد که طول عمر بسیار بالایی در طبیعت دارند، در طول زمان در خاک تکه تکه شده و در نهایت به ذرات بسیار ریزی موسوم به “میکروپلاستیک” تبدیل می شوند. همانطور که پیشتر اشاره گردید، این ذرات به خاک و آب نفوذ کرده و به راحتی وارد ریشه گیاهان و حتی بدن حیوانات و انسان ها می شوند.

با توجه به رشد روز افزون جمعیت جهان و همچنین آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف پلاستیک در کشاورزی که اثرات بسیار نامطلوبی بر سلامت انسان و سایر موجودات زنده می گذارند، لازم است از روش هایی نوآورانه و پایدار برای تامین نیاز انسان به غذا استفاده کرد، به نحوی که نه تنها به محیط زیست و سلامت موجودات زنده آسیبی وارد نشود بلکه فواید مختلفی نیز در زمینه تقویت خاک، بهبود رشد و سلامت گیاه در بر داشته باشد.

امروزه به دلیل استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی، مواد آلی زمین های کشاورزی در ایران کاهش یافته و ترکیب خاک، به بافت سخت و نامطلوبی تبدیل شده است. بنابراین در زمینه ساخت گلدان های جایگزین انواع پلاستیکی، استفاده از مواد گیاهی که سرشار از مواد آلی بوده و نقش مغذی دارند، باعث بهبود خواص فیزیکی خاک، افزایش فعالیت بیولوژیک آن، بهبود عملکرد رشد گیاه در زمین و کاهش هزینه های کشاورز در رابطه با نگهداری گیاه می گردد. همچنین خاک پوش ارگانیک علاوه بر ممانعت از رشد علف هرز، در حفظ و تنظیم رطوبت خاک، تعادل کربن آلی، ممانعت از گرما و سرمای زیاد خاک، بهبود خصوصیات هیدرولیکی و مکانیکی و رشد مناسب میکروارگانیسم ها موثر بوده و در نهایت منجر به تنفس بهتر خاک و رشد مطلوب محصولات کشاورزی می شود.

شرکت دانش بنیان بهزیست دانش نارون در راستای حفظ محیط زیست، اقدام به تولید گلدان- سینی نشا و خاک پوش کاملا زیست تخریب پذیر با نام تجاری Lignum Vitae از ضایعات گیاهی نموده است. این اقدام ضمن حفظ محیط زیست، به کاهش ضایعات کشاورزی، کیفیت بهتر کشت و کاهش مصرف آب کمک می نماید.