بازیافت پلاستیک

ﻣﺼﺮف روز اﻓﺰون پلاستیکها، ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ تکنولوژیهای ﻓﺮاﻳﻨﺪ، ﺷﻜﻞ دهی، کاربردهای وسیعی در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی ، ﻟﻮازم ﺧﺎنگی، ﻛﺸﺎورزی، ﺧﻮدروﺳﺎزی ،ﺻﻨﺎﻳﻊ هوا – ﻓﻀﺎ،ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎیی و…ﻏﻴﺮه ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. کالاهای پلاستیکی ﻏﺎﻟﺒﺎ از ﻣﻮاد پلیمری مصنوعیﺳﺎﺧﺘﻪ میشوند، ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻘﺎوم می ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد آلی و ﻣﻌﺪنی ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻠﻜﻮل ﺗﻮﺳﻂ طبیعت ﺗﺠﺰﻳﻪ نمی ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در طبیعت ﺑﺎقی میﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد پلاستیکی، ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺒﻚ ﺑﻮدن و ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﻣﺼﺮف، ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای از ﺿﺎﻳﻌﺎت صنعتی را تشکیل میدهند. در ﻧﺘﻴﺠﻪ دور رﻳﺨﺘﻦ و اﻧﻬﺪام آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻜﻼت بی شماری در پی خواهد داﺷﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ به طور کلی دو روش برای حل مشکل زباله های پلاستیک وجود دارد: الف- بازیافت پلاستیک. ب-تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر.

بازیافت پلاستیک همانند بازیافت دیگر مواد مانند کاغذ نیست و باید انواع پلاستیک ها را به صورت جداگانه بازیافت نمود. در فرایند بازیافت مواد پلاستیكی نوع آن كه باید بازیافت شود باید مد نظر قرار گیرد. بدین ترتیب كه هر نوع پلاستیک جدا از انواع دیگر بازیافت شود، در غیر این صورت فرایند بازیافت با اشكال روبه رو خواهد شد. پلی اتیلن ها با هم، پلی پروپیلن ها با هم و پلی آمیدها با هم بازیافت می شوند، چرا كه هنگام فرایند بازیافت مواد پلاستیكی را خرد سپس ذوب كرده و مجدداً مورد استفاده قرار می‌دهند بنابراین اگر تركیبی از مواد پلاستیكی مختلف نظیر ظروف یك بار مصرف با انواع مختلف خرد و سپس ذوب شوند، با توجه به متفاوت بودن نقطه ذوب تركیب ناهمگونی ایجاد می شود.

مسئله بعدی نداشتن رنگ در مواد پلاستیكی است كه اهمیت بسزایی در فرایند بازیافت دارد. به دلیل اینكه پلیمرهای رنگی دارای رنگ یكنواختی نیستند پس از بازیافت رنگ تیره پیدا می كنند در نتیجه كارخانه‌های سازنده برای به دست آوردن یک رنگ ثابت از مستربچ استفاده كرده سپس مواد پلیمری مذاب را به صورت فیلم درآورده و به كیسه پلاستیكی تبدیل می‌كنند، كه ما از آنها به صورت كیسه‌های زباله مشكی استفاده می‌كنیم.

ﺑﻄﻮر کلی ﺳﻪ روش ﺑﺮای ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ پلاستیکها وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ: روشهای ﻣﻜﺎنیکی، شیمیایی و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﻧﺮژی است.

روشهای ﺑـه ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه را ﻣﻲﺗﻮان در چارچوب کلی زﻳﺮ تقسیم بندی نمود:

• بازیافت ضایعات و تبدیل آنها به پرک
• اﻓﺰودن پلاستیک ﻧﻮ ﺑﻪ پلاستیک ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه (آلیاژسازی)

اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ روش ﺑﺮای اﺻﻼح ﺧﻮاص ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭘﻼستیکی اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺗـﺎ %25 از ﭘﻼﺳـﺘﻴﻚ ﻧـﻮ را ﺑـﻪ ﺿـﺎﻳﻌﺎت اﻓـﺰوده ﻣﻲﺷﻮد و در دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻧﻘﻄﻪ ذوب ﺑﺎ هم ﻣﺨﻠﻮط و همگون می ﺷﻮﻧﺪ.

• اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﭘﺮﻛﻨﻨﺪه (فیلرها) ﺑﻪ ﺿﺎﻳﻌﺎت پلاستیک

پرکننده ها ﻣﻮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ماهیت ﻣﻌﺪنی دارﻧﺪ. ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻛﺮﺑﻨـﺎت کلسیم، ﺗﺎﻟـﻚ، ﻛـﺎﺋﻮلین، ﺳـﻮﻟﻔﺎت ﺑـﺎرﻳﻢ، ﮔـﭻ، میکا و سیلیس ﺑﻪ ﻋﻨﻮان پرکننده  در ﺻﻨﻌﺖ پلاستیک ﻳﺎد میﺷﻮد. اﻳﻦ پرکننده ها ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﺧﺎﺻـﻴﺖ ﭘﺮﻛﻨﻨـﺪگی، ﺧـﻮاص فیزیکی و ﻣﻜﺎنیکی را تغییر می دﻫﻨﺪ که ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر شیمیایی و درﺻﺪ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﻣﻮاد، ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل در پلاستیکها بین %80-10 ﭘﺮﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار می گیرد.

• اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺿﺎﻳﻌﺎت پلاستیک

ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻈﻴﺮ الیاف ﻛﻮﺗﺎه شیشه میﺗﻮان برخی ﺧﻮاص ﻣﻜـﺎنیکی ﺿـﺎﻳﻌﺎت پلاستیکی ﻣﺎﻧﻨـﺪ PET را همچون اﺳﺘﺤﻜﺎم کششی و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺿﺮﺑﻪای را اﻓﺰاﻳﺶ داد، ﺑﻄﻮری ﻛﻪ در ﺑﺮخی ﻣﻮارد ﺧﻮاص ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪه از پلاستیک ﻧـﻮ نیز ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ. در اﻳﻦ روش ﻃﻮل الیاف ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً بین 12-3 میلیمتر اﺳﺖ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده میﺷﻮد.

• کامپوزیتهای پلاستیک-ﭼﻮب

کامپوزیتهای پلاستیک-ﭼﻮب، دﺳﺘﻪﺟﺪﻳﺪی از ﻣﻮادی هستند ﻛﻪ در سالهای اﺧﻴﺮ رﺷﺪ چشمگیری داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ. اﻳـﻦ کامپوزیتها از اﺧﺘﻼط الیاف ﭼﻮب، آرد ﭼﻮب و الیاف ﭼﻮبی دﻳﮕﺮ مانند ﻛﻨﻒ، ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮﻧﺞ، ﺑﺎﮔﺎس و نی در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ پلیمری ﻣﺬاب ﺳﺎﺧﺘﻪ میﺷـﻮﻧد.

ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ الیاف طبیعی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ کامپوزیتها، ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد اولیه، ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒـﻮد سفتی و ﭘﺎﻳـﺪاری اﺑﻌـﺎدی میشود. در ﺻﻮرتی ﻛﻪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻔﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺰ در ﻓﺮﻣﻮﻟﺒﻨﺪی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد، اﺳﺘﺤﻜﺎم کامپوزیت نیز اﻓﺰاﻳﺶ میﻳﺎﺑﺪ. ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺎﻳﺪاری ﺣﺮارتی ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭼﻮب، ﻓﻘﻂ پلاستیکهای ﮔﺮﻣﺎﻧﺮمی میﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ اﻳـﻦ کامپوزیتها اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ اﻳﻦ دﻣﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ. دماهای ﺑﺎﻻ ﺑﻪ آزاد ﺷﺪن ﻣﻮاد ﻓـﺮار، تغییر رﻧـﮓ، ﺑـﻮ و ﺗﺨﺮﻳـﺐ الیاف ﭼـﻮبی ﻣﻨﺠـﺮ میﺷﻮد. اﻣﺮوزه اﻏﻠﺐ کامپوزیتهای پلاستیک-ﭼﻮب ﺑﺎ پلی اتیلن ﺳﺎﺧﺘﻪ میﺷـﻮﻧﺪ اﻣـﺎ ﺳـﺎﺧﺖ کامپوزیتهای پلاستیک-ﭼﻮب ﺑـﺎ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ پلی پروپیلن ﻧﻴﺰ درﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ. اﻳﻦ کامپوزیتها در ﺻﻨﺎﻳﻊ اتومبیلﺳﺎزی ﻛـﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪ. ﻛـﺎرﺑﺮد اﻳـﻦ کامپوزیتها در ﺳﺎﺧﺖ الوارهای ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنی نیزدر دﺳﺖ ﺑﺮرسی اﺳﺖ. ﻣﻮاد اﻓﺰودنی ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻢ در کامپوزیتهای پلاستیک-ﭼﻮب اﺳﺘﻔﺎده میﺷﻮﻧﺪ، ﺑﺎ اﻓﺰودن اﻳﻦ ﻣﻮاد بعضی ﺧﻮاص بهبود میﻳﺎﺑـﺪ. ﻣـﺜﻼ ﻧﺮم ﻛﻨﻨﺪه ها ظاهر ﻣﺤﺼﻮل را بهبود داده و ﻓﺮاﻳﻨﺪﭘﺬﻳﺮی را تسهیل میﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. یکی از دﻻﻳﻞ اصلی اﺳﺘﻔﺎده از کامپوزیتهای پلاستیک-ﭼﻮب، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻳﺴﺖ محیطی اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ کامپوزیتها، ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﻮب ﺣﺎﺻﻞ از ﭼﻮب بریها، تخته ها و الوارهای آسیب دﻳﺪه بخشی از نیاز ﺑﻪ فراورده های ﭼـﻮبی از بین رﻓﺘـﻪ و ﻗﻄﻊ درﺧﺘﺎن ﻛﻪ از سرمایه های ملی هرﻛﺸﻮر ﻣﺤﺴﻮب میﮔﺮدﻧﺪ را  کاهش می دهد.

منابع:

www.wikiplast.ir

www.iranzayeat.com

ﻋﺒﺪاﻟﺮﺳﻮل ارومیه ای، ﺣﺎﻣﺪ عزیزی، فناوری های ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺿﺎﻳﻌﺎت پلاستیکی ﻳﻜﺒﺎر ﻣﺼﺮف، اولین کنفرانس پتروشیمی ایران

This post is also available in: English